Konstytucja V

System Prawa

1. Państwo powinno dbać o sprawiedliwy porządek prawny, budowany z poszanowaniem zasad etyki. Prawo nie może ograniczać wolności obywateli w sposób nie dający się uzasadnić na gruncie przyjętych zasad etyki i personalistycznej koncepcji społeczeństwa.

2. Istnieje hierarchia praw, co oznacza iż akty prawne niższego rzędu muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu, a w razie wątpliwości decydujące są zapisy aktów wyższego rzędu.

• Najważniejsze są prawa podstawowe zawarte w dwóch pierwszych rozdziałach Konstytucji. Jakiekolwiek inne prawa nie mogą wejść w życie, o ile istnieje uzasadniona obawa, że mogą one naruszać prawa podstawowe. Zastrzeżenia pod tym względem wobec nowo stanowionych praw mogą zgłaszać obywatele za pośrednictwem swoich posłów. Rozstrzygającym w takim wypadku jest zgodna opinia Prezydenta, Episkopatu Polski, oraz Prezesa Sądu Najwyższego. Zastrzeżenia te nie dotyczą innych regulacji prawnych (poza prawami podstawowymi).

• Konstytucja i ustawy o randze konstytucyjnej muszą być potwierdzone w referendum przez większość głosujących przy frekwencji przynajmniej 50%. Prawa wprowadzane przez ustawy o randze konstytucyjnej są stosowane bezpośrednio, gdy tymczasem zapisy Konstytucji stanowią podstawę do opracowania konkretnych regulacji.

• Prawa wprowadzane przez inne ustawy muszą być logiczne zgodne z ustawami o randze konstytucyjnej i niesprzeczne z innymi wcześniej przyjętymi przepisami.

• Inne prawa mogą być stanowione przez organy państwa wyłącznie w zakresie przewidzianym przez ustawy.

3. Nad spójnością logiczną prawa o której mowa powyżej czuwa Rada Konstytucyjna powoływana przez Parlament spośród specjalistów w naukach ścisłych takich jak logika, matematyka czy informatyka. W razie niemożności stwierdzenia spójności z powodu niezrozumiałych zapisów, organ stanowiący prawo ma obowiązek niezwłocznego jego poprawienia – o ile to możliwe jeszcze zanim to prawo zacznie obowiązywać.

4. Zmiana Konstytucji, uchwalenie lub zmiana ustaw o randze konstytucyjnej wymaga akceptacji w referendum poprzez większość obywateli przy frekwencji co najmniej 50%. W początkowym okresie obowiązywania niniejszej Konstytucji dopuszcza się w to miejsce ustawy przyjęte w takim samym trybie jak niniejsza Konstytucja.

5. Wszystkie inne prawa muszą być konkretne: regulować określone działania, wprowadzać konkretne prawa i obowiązki. Zabronione jest wprowadzanie praw, które nie odpowiadają na pytanie: co lub jak należy robić w określonej sytuacji?

6. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują sądy które są nadzorowane przez Sąd Najwyższy, kierowany przez Prezesa Sądu Najwyższego.

6.1. Sądy rozstrzygają spory, weryfikują prawomocność działań i orzekają o winie oraz karze wobec osób łamiących prawo.

6.2. Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

7. Sędziowie są niezawiśli w tym sensie, że nikt nie może wprost lub pośrednio wpływać na ich wyroki w konkretnej sprawie. Są jednak zobowiązani do stosowania Konstytucji i ustaw.

7.1. Wyroki sądu dotyczące stosunków między ludźmi lub ocenie ich czynów powinny zawierać uzasadnienie sformułowane w oparciu o prawo oraz wiedzę sędziego z zachowaniem zasady życzliwej interpretacji – to znaczy interpretacji zakładającej – o ile brak przeciwnych temu przesłanek - dobrą wolę sądzonej osoby.

7.2. Inne wyroki powinny zawierać opis sprawy uściślony na tyle, by dało się stosując reguły logiczne wywieść wyrok z obowiązującego prawa. Notoryczne podważanie przez wyższą instancję poprawności wnioskowania w wyroku stanowi przesłankę do odsunięcia sędziego formułującego błędne wyroki od orzekania w tego typu sprawach.

7.3. Państwo powinno dążyć do maksymalnej automatyzacji wnioskowania o którym mowa w punkcie 7.2.